Yabacı kişilerin Türkiye’de vasiyetname düzenlemeleri;
Vasiyetname, miras bırakanın son arzularını içeren yazılı belge veya sözlü beyandır. Vasiyetname, resmi makamlar önünde yapılabileceği gibi miras bırakan tarafından el yazısı ile de bırakılabilir. Sözlü vasiyetname ise istisnai bir uygulama olup özel şartların varlığı halinde verilebilir.
Ülkemizde Türk vatandaşları tarafından noter önünde hazırlanan vasiyetnameler ölümlerinin nüfus kayıtlarına işlenmesi ile birlikte ilgili Noter tarafından vasiyetnamenin açılması ve ilgililerine okunması için resen ilgili mahkemeye gönderilmektedir.
Yabancılar tarafından Türkiye’de verilen vasiyetnameler ise, ilgili noter tarafından ölüm tespit edilemediğinden resen vasiyetnamenin açılması için ilgili mahkemeye gönderilememektedir. Bu durumunda, yabancı kişiler, bir önceki yazımızda bahsettiğimiz üzere, öncelikle mirasçı olduğunu ispat etmeli ve veraset ilamı davası açarak mirasçılık belgesi almalı daha sonra vasiyetnamenin açılması ve okunması davası açmalıdır. Veraset ilamı ile belirlenen tüm mirasçılara vasiyetnameyi okunmak üzere mahkeme kanalı ile göndermelidir.
Miras bırakanın veraset ilamı ile belirlenen mirasçılarının Türkiye’de yaşamaması halinde yani Türkiye’de bir adreslerinin olmaması halinde, tebligatlar yurtdışındaki yasal adreslerine yapılmalıdır. Tebligat aşaması mirasçıların sayısı ve yurtdışı veya yurtiçi adreslerine tebligat yapılıp yapılamaması durumuna göre zaman almaktadır.
Tebligat aşamasının tamamlanmasının ardından mahkeme vasiyetnameyi resmi olarak açıp okumuş sayılacaktır. Fakat vasiyatenmanin açılıp okunması uygulanması için yeterli değildir. Daha sonra Vasiyetnamenin tenfizi yani uygulanması için ayrı bir dava açılmalıdır. Vasiyetnamenin uygulanabilmesi için açılan vasiyetnamenin tenfizi davasında yine veraset ilamı ile belirlenen tüm mirasçılara tebligat yapılmalıdır.
Tüm bu aşamalardan sonra vasiyetnamenin tenfizi kararı ile mirasbırakanın vasiyetnamesinde belirttiği istekleri yerine getirilebilecektir.
Yabancı kişilerin yurtdışında Türkiye’deki malvarlığına ilişkin vasiyetname düzenlemeleri;
Yabancı kişinin kendi ülkesinde Türkiye’deki malvarlığına ilişkin vasiyetname düzenlemesi halinde, Milletlerarası Özel Hukuk Madde 20/4-5 uyarınca “Ölenin millî hukukuna uygun şekilde yapılan ölüme bağlı tasarruflar geçerlidir. Ölüme bağlı tasarruf ehliyeti, tasarrufta bulunanın, tasarrufun yapıldığı andaki millî hukukuna tâbidir. Ölüme bağlı tasarruf yapma ehliyeti, tasarrufta bulunan miras bırakanın tasarrufu yaptığı andaki milli hukukuna tabidir." Yani yabancının, kendi milli hukukuna uygun şekilde Yurtdışından hazırlanan vasiyetname, Türkiye de geçerli olacaktır. Bu noktada tasarrufun konusunun taşınır veya taşınmaz olması uygulanacak hukuku değiştirmemektedir.
Bu noktada, öncelikle, mirasçının önünde iki seçenek yer almaktadır. Miras bırakılan, vasiyetnameyi düzenleyen ülke mahkemesine başvurarak açılmasını ve okunmasını sağlayabilir veya doğrudan Türk Mahkemelerine başvurarak açılması ve okunmasını sağlamak. Yurtdışında verilen vasiyetname, ilgili yabancı mahkeme tarafından açılıp okunabileceği gibi, Türk Mahkemeleri tarafından da açılıp okunabilmektedir.
Yabancı mahkeme tarafından vasiyetnamenin açılıp okunması halinde kararın Türk mahkemeleri tarafından tanınması ve tenfiz edilmesi gerekmektedir. Önemle belirtmek isteriz ki, Türk Mahkemeleri tarafından tanınması ve tenfizi istenen her kararın mutlak suretle kesinleşmiş olmalıdır. Bir başka anlatımla, kararı veren mahkeme tarafından yargılamanın sonladığına yani kesinleştiğine dair şerh yazısı içermelidir.
Keza bu karar, Lahey konvansiyonuna üye devletler tarafından verilen bir karar ise ayrıca apostil damgası da içermelidir. Ancak Türkiye ile resmi vasiyetnamenin düzenlendiği ülke arasında apostil zorunluluğu kaldırılmışsa resmi vasiyetname doğrudan Türk mahkemesine sunulabilir.