Ülkemizde birçok yabancı yaşamakta olup, geçirdikleri süre zarfında taşınır ve taşınmaz mal elde etmektedirler. Bu durumda Türkiye’de malvarlığına sahip yabancı kişinin ölümü halinde mirasçılık belgesinin düzenlenmesi Milletlerarası Özel Hukuk Kuralları MADDE 20 – (1) Miras ölenin millî hukukuna tâbidir. Türkiye'de bulunan taşınmazlar hakkında Türk hukuku uygulanır.(2) Mirasın açılması sebeplerine, iktisabına ve taksimine ilişkin hükümler terekenin bulunduğu ülke hukukuna tâbidir.(3) Türkiye'de bulunan mirasçısız tereke Devlete kalır. (4) Ölüme bağlı tasarrufun şekline 7 nci madde hükmü uygulanır. Ölenin millî hukukuna uygun şekilde yapılan ölüme bağlı tasarruflar da geçerlidir.(5) Ölüme bağlı tasarruf ehliyeti, tasarrufta bulunanın, tasarrufun yapıldığı andaki millî hukukuna tabidir
MADDE 20 / 2. maddesi uyarınca “Mirasın açılması sebeplerine, iktisabına ve taksimine ilişkin hükümler terekenin bulunduğu ülke hukukuna tabidir.” denilmekte olduğundan mirasçılık belgesinin düzenlenmesi Türk Mahkemeleri tarafından yapılacaktır.
Bu kapsamda yapılması gereken, murisin malvarlığının bulunduğu yer Sulh Hukuk Mahkemesinden veraset ilamı hazırlanması için başvuruda bulunmaktır. Veraset ilamı, mirasçıların kimler olduğu ve miras paylarını belirleyen mahkeme kararıdır ve bu karar aksi ispat oluncaya kadar geçerlidir. Yani mirasçıların eksik tespit edilmesi halinde her zaman iptal edilebilmektedir. Bu nedenle mirasçıların doğru tespit edilmesi çok önemlidir.
Türkiye’de nüfus kayıt sistemi olduğundan, mirasçıların tespitinde mahkeme Türk Vatandaşları için Nüfus kayıt sistemini kullanmaktadır. Keza başvuru yapan yabancının ülkesinde de benzer bir nüfus kayıt sisteminin olması halinde ve bunu ilgili mahkemeye bildirmesi durumunda, mahkeme istinabe yoluyla başvuruda bulunan yabancı uyruklu kişinin ülkesinden nüfus kayıt evraklarını isteyecektir.
Başvuru yapan yabancının ülkesinde nüfus kayıt sisteminin olmaması halinde, dava dosyasına ölüm belgesi, muris ölmeden önce evli ise evlilik belgesi, murisin çocukları var ise onların doğum belgeleri ile bazı durumlarda mirasçılardan en az biri tarafından noterde verilmiş ve murisin nerede ne zaman öldüğü, eşi ve çocuklarına atıfta bulunulan resmi beyannamenin dosyaya sunulması gerekmektedir.
İşbu resmi beyanname eğer Lahey Konvasiyonuna dahil ülkelerden verilmiş ise ayrıca Apostil damgasının da alınması gerekmektedir.
Tüm belgelerin değerlendirilmesi Türk Mahkemelerinde olup, gerekli hallerde mirasçıların tespit edilmesi için başkaca evrak istenebilmektedir.
Mahkeme sürecinin tamamlanmasının ardından, hazırlanan mahkeme kararı ile öncelikle tüm mirasçılar için ilgili vergi dairesinden vergi numarası alınması ve adlarına intikal edecek mal üzerinden intikal vergisi ödenmesi gerekmektedir.
İntikal vergisi her yıl değişmekte olup ilk 380.000 TL lik malvarlığı için %1, sonra gelen 900.000TL lik malvarlığı için%3 ve sonra gelen 1.900.000TL lik malvarlığı için % 5dir. Vergiler taşınmaz mallar için murisin öldüğü yılki değeri üzerinden hesaplanmaktadır. Taşınır mallar için örneğin mirasbırakanın Türkiye banka hesabında parası bulunması halinde hesaplama güncel miktar üzerinden yapılacaktır. İntikal vergisi ödendikten sonra taşınmaz malvarlığı için tapuya başvuru yapılarak taşınmazın mirasçılar üzerine geçirilmesi ile işlem tamamlanacaktır.
Bu noktada önemle belirmek isteriz ki, Türk Mahkemeleri mirasçılık belgesi düzenlerken taşınmazlar için Türk Hukuku’na göre paylaşım miktarı belirleyecek iken taşınır mallar için örneğin mirasbırakanın bankada bulunan parası, arabası vb için mirasbırakanın milli hukukuna göre taksim uygulanacaktır.
Yine belirtmek isteriz ki, murisin Türkiye de banka hesaplarında kalan parasının mirasçılara hakları oranında verilebilmesi için, mirasçılık belgesinde belirlenen tüm mirasçıların veya hepsinin yasal temsilcilerinin para çekilirken huzurda bulunması gerekmektedir. Yine belirtmek isteriz ki, murisin Türkiye de banka hesaplarında kalan parasının mirasçılara hakları oranında verilebilmesi için, mirasçılık belgesinde belirlenen Tüm mirasçıların veya hepsinin yasal temsilcilerinin para çekilirken huzurda bulunması gerekmektedir. Bir başka anlatımla, tek mirasçı kendi payını diğerleri hazır bulunmadığı takdirde alamaz.